Bài 9: Bazơ – Khoa học Tự Nhiên lớp 8 (Kết Nối Tri Thức)
Bazơ là một trong những hợp chất quan trọng, xuất hiện nhiều trong đời sống và công nghiệp. Trong chương trình Khoa học Tự nhiên 8 (bộ Kết nối tri thức), Bài 9 giúp học sinh nhận biết được tính chất của bazơ, phân biệt bazơ mạnh – yếu, tan – không tan, đồng thời rèn luyện kỹ năng làm thí nghiệm và giải bài tập hóa học cơ bản.
I. Nội dung chính bài 9: Bazơ
1. Khái niệm bazơ
- Bazơ là hợp chất gồm kim loại kết hợp với nhóm hiđroxit (OH).
- Công thức tổng quát: M(OH)n trong đó M là kim loại, n là hóa trị.
- Ví dụ: NaOH, Ca(OH)2, Fe(OH)3, Cu(OH)2.
2. Phân loại bazơ
- Kiềm (bazơ tan): NaOH, KOH, Ca(OH)2.
- Bazơ không tan: Cu(OH)2, Fe(OH)3…
3. Tính chất hóa học của bazơ
- Đổi màu chất chỉ thị: Làm quỳ tím thành xanh, phenolphtalein thành hồng (nếu là bazơ mạnh).
- Phản ứng với axit: Tạo thành muối và nước. (Phản ứng trung hòa)
- Phản ứng với oxit axit (nâng cao): Tạo muối và nước.
- Một số bazơ không bền: Bị phân hủy khi đun nóng (như Cu(OH)2, Fe(OH)3).
4. Một số bazơ thường gặp
| Tên bazơ | Công thức | Tan/Không tan | Ứng dụng |
|---|---|---|---|
| Natri hiđroxit | NaOH | Tan | Chất tẩy rửa, làm xà phòng |
| Kali hiđroxit | KOH | Tan | Pin kiềm, dung dịch điện phân |
| Canxi hiđroxit | Ca(OH)2 | Ít tan | Vôi tôi – xử lý đất, khử chua |
| Đồng (II) hiđroxit | Cu(OH)2 | Không tan | Sử dụng trong phản ứng hóa học |
5. Ứng dụng của bazơ
- Sản xuất chất tẩy rửa, nước thông cống.
- Sản xuất xà phòng, giấy, nhuộm vải.
- Khử chua đất nông nghiệp bằng vôi tôi (Ca(OH)2).
- Trung hòa nước thải có tính axit.
6. An toàn khi làm việc với bazơ
- Bazơ mạnh có thể gây bỏng, ăn mòn da.
- Phải đeo găng tay, khẩu trang, kính bảo hộ khi tiếp xúc.
- Khi bị dính bazơ → rửa kỹ bằng nước sạch nhiều lần.
II. Tóm tắt bài học
Bazơ là hợp chất chứa nhóm OH– gắn với kim loại. Bazơ có thể tan hoặc không tan trong nước. Các bazơ tan gọi là kiềm. Chúng làm quỳ tím đổi sang xanh, phản ứng với axit tạo thành muối và nước. Nhiều bazơ có vai trò quan trọng trong đời sống và công nghiệp, đặc biệt là trong vệ sinh, xử lý nước và sản xuất hóa chất.
III. Câu hỏi ôn tập
- Bazơ là gì? Nêu công thức và ví dụ minh họa.
- Phân biệt bazơ tan và bazơ không tan bằng ví dụ.
- Viết phương trình phản ứng giữa NaOH và HCl.
- Nêu hiện tượng khi cho quỳ tím vào dung dịch bazơ.
- Tại sao cần cẩn thận khi sử dụng NaOH trong thực tế?
IV. Bài tập vận dụng
Bài 1:
Viết các phương trình phản ứng sau:
- a. NaOH + HCl → ?
- b. Ca(OH)2 + H2SO4 → ?
- c. Cu(OH)2 → (nhiệt độ)?
Bài 2:
Cho biết các bazơ sau tan hay không tan: NaOH, Fe(OH)3, Ca(OH)2, Cu(OH)2. Hãy phân loại và ghi ra bảng.
Bài 3:
Trong đời sống, em gặp những sản phẩm nào có chứa bazơ? Chúng được sử dụng để làm gì? Hãy nêu ít nhất 3 ví dụ.
V. Kết luận
Bài 9 giúp học sinh hiểu rõ bản chất của bazơ – một hợp chất quan trọng trong hóa học và đời sống. Việc nắm vững kiến thức cơ bản, kết hợp với rèn luyện bài tập sẽ giúp học sinh áp dụng hiệu quả trong các tình huống thực tế và các bài kiểm tra sau này.
Đọc thêm: Các bài học Hóa học lớp 8 | Khoa học Tự nhiên lớp 8
