Thuật ngữ Vật lí cơ bản – Học tốt môn Khoa học tự nhiên THCS
Blog Compabua - Góc học tập Khoa học Tự nhiên xin giới thiệu một tài liệu hữu ích dành cho học sinh cấp THCS. Đây là bảng tổng hợp những thuật ngữ quan trọng của môn Vật lí trong chương trình Khoa học tự nhiên lớp 6 → 8, kèm theo giải thích ý nghĩa và ví dụ thực tế. Tài liệu này sẽ giúp các bạn nắm chắc lý thuyết, vận dụng công thức và giải tốt các dạng bài tập thường gặp.
Thuật ngữ Vật lí cơ bản – Học tốt môn Khoa học tự nhiên THCS trên buicongthang.blogspot.com
Mục lục
A. Cơ học
1. Chuyển động cơ: Sự thay đổi vị trí của vật theo thời gian so với vật mốc. Ứng dụng: mô tả tốc độ xe, chuyển động hành tinh.
2. Vận tốc (v): v = s/t. Đo độ nhanh chậm của chuyển động.
Ứng dụng: tính quãng đường đi học.
3. Lực (F): Tác dụng đẩy, kéo làm vật thay đổi chuyển động. Ứng dụng: lực kéo xe, lực cản gió.
4. Trọng lực (P): P = m·g. Lực hút Trái Đất.
Ứng dụng: cân nặng, rơi tự do.
5. Ma sát: Lực cản chuyển động. Ứng dụng: ma sát giúp đi lại, nhưng gây mòn máy móc.
6. Áp suất (p): p = F/S. Mức độ tập trung lực.
Ứng dụng: giày cao gót, xích xe tăng.
7. Áp suất chất lỏng: p = d·h. Tăng theo độ sâu.
Ứng dụng: đập thủy điện, tàu ngầm.
8. Công (A): A = F·s. Lượng “làm việc” của lực.
Ứng dụng: máy bơm nước, kéo vật.
9. Công suất (P): P = A/t. Tốc độ sinh công.
Ứng dụng: nhãn bóng đèn, động cơ.
10. Cơ năng: Năng lượng của vật do chuyển động (động năng) hoặc vị trí (thế năng). Ứng dụng: nước trên đập → phát điện.
B. Âm học
Nguồn âm: Vật dao động → phát ra âm. Ví dụ: dây đàn, dây thanh quản.
Sự truyền âm: Cần môi trường vật chất, không truyền được trong chân không. Ứng dụng: siêu âm y học, loa phát thanh.
Độ cao: Âm bổng – trầm (tần số). Ví dụ: sáo vs trống.
Độ to: Âm mạnh – nhỏ (biên độ). Ứng dụng: giới hạn tiếng ồn.
Âm sắc: Đặc trưng để phân biệt các nhạc cụ. Ứng dụng: nhận biết giọng hát.
C. Quang học
Sự truyền thẳng ánh sáng: Tạo bóng tối, nhật thực, nguyệt thực.
Phản xạ ánh sáng: Định luật phản xạ. Ứng dụng: gương soi, kính tiềm vọng.
Khúc xạ ánh sáng: Ánh sáng gãy khúc qua 2 môi trường. Ứng dụng: hiện tượng “bút gãy” trong nước, lăng kính.
Gương và thấu kính:
- Gương phẳng: ảnh ảo, bằng vật, đối xứng.
- Gương cầu lồi: ảnh ảo, nhỏ hơn vật → dùng ở ngã rẽ.
- Thấu kính hội tụ: ảnh thật/ảo tùy vị trí vật.
Mắt và dụng cụ quang học: Mắt thường là thấu kính hội tụ; kính cận dùng thấu kính phân kì; kính lão dùng thấu kính hội tụ. Ứng dụng: kính lúp, hiển vi, thiên văn, máy ảnh.
D. Nhiệt học
Nhiệt năng: Tổng động năng của các phân tử.
Nhiệt lượng (Q): Q = m·c·Δt. Lượng nhiệt thu/tỏa.
Ứng dụng: tính nhiệt lượng đun sôi nước.
Truyền nhiệt: Dẫn – đối lưu – bức xạ. Ứng dụng: nồi cơm điện, quần áo giữ ấm, tủ lạnh.
E. Cách học hiệu quả
- Học công thức bằng thẻ nhớ: v = s/t, p = F/S, A = F·s, Q = m·c·Δt.
- Mỗi khái niệm gắn với 1 ví dụ thực tế: “ma sát → đi bộ”, “khúc xạ → bút gãy trong nước”.
- Luyện tập nhiều bài tập cơ bản → nâng dần độ khó.
- Thảo luận nhóm, giải thích cho bạn bè để nhớ lâu hơn.
Bài viết thuộc chuyên mục: Vật lí trên Góc học tập Khoa học Tự nhiên – Blog Compabua.
👉 Mời các bạn ghé thăm trang chủ Blog Compabua - Góc học tập để khám phá thêm nhiều tài liệu học tập hay và bổ ích.
