Lực Lorenxơ (Lực Từ Trường): Kiến Thức Cốt Lõi Để Vào Đại Học

Lực Lorenxơ (Lực Từ Trường): Kiến Thức Cốt Lõi Để Vào Đại Học

Khi bàn về vật lý điện từ, chúng ta không thể bỏ qua một lực đặc biệt xuất hiện khi hạt mang điện chuyển động trong từ trường: lực Lorenxơ. Đây là một kiến thức cốt lõi giúp học sinh nắm chắc chương trình vật lý 12 và áp dụng thành thạo trong kì thi tốt nghiệp THPT.

1. Lực Lorenxơ là gì?

Lực Lorenxơ là lực tác dụng lên hạt mang điện khi hạt đó chuyển động trong tường điện và/hoặc tường từ. Tuy nhiên, trong chương trình Vật lý THPT, chúng ta tập trung vào trường hợp chỉ có từ trường:

Biểu thức lực Lorenxơ:

\vec{F} = q \cdot \vec{v} \times \vec{B}

Trong đó:

• q: Điện tích hạt

• \vec{v}: Vận tốc hạt mang điện

• \vec{B}: Cảm ứng từ

• \times: Tích vắn hướng (vector)

Tính chất:

• Lực Lorenxơ vuông góc với cả \vec{v} và \vec{B}

• Lực không sinh công, chỉ đổi hướng chuyển động

2. Ứng dụng và hiện tượng thực tế

• Ống tia catot: Electron chuyển động trong từ trường tạo quỹ đạo cong.

• Máy gia tốc: Dùng từ trường để điều khiển chùm ion.

• Vành sáng trong phòng thí nghiệm: Hiện tượng đẹp mắt khi các hạt bị bẻ cong do lực Lorenxơ.

3. Cách xác định hướng của lực Lorenxơ

Sử dụng quy tắc bàn tay trái:

• Bàn tay trái xòe ra sao cho:

• Các đường sức từ đi vào lòng bàn tay

• Chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa là chiều dòng điện (hoặc chuyển động của hạt dương)

• Ngón tay cái cho ta hướng của lực Lorenxơ

4. Các dạng bài tập luyện thi

Dạng 1: Tính độ lớn lực Lorenxơ

Đề: Electron bay với vận tốc 2.10^6 m/s vuông góc từ trường B = 0.01 T. Tính lực Lorenxơ tác dụng.

Giải:

F = |q|vB = 1.6.10^{-19} . 2.10^6 . 0.01 = 3.2.10^{-15} N

Dạng 2: Quỹ đạo hạt trong từ trường

Đề: Hạt mang điện bay vuông góc từ trường đều. Mô tả chuyển động.

Lời giải: Hạt chịu lực vuông góc liên tục → quỹ đạo tròn.

Dạng 3: Kết hợp điện trường và từ trường

(Chỉ nếu để học sinh giỏi áp dụng trong các đề thi khó)

5. Mẹo ghi nhớ nhanh

• Từ trường, vận tốc, lực → 3 vector vuông nhau.

• Chỉ có hạt mang điện chuyển động mới chịu tác dụng.

• Luôn xác định hướng trước khi tính toán.

6. Lời kết 

Lực Lorenxơ là một trong những kiến thức mang tính ứng dụng cao trong vật lý hiện đại. Hãy đặt câu hỏi, vẽ hình minh họa, làm nhiều bài tập và rèn luyện phân tích vector để thành thạo dạng bài này.

Blog Học Cùng Con luôn đồng hành cùng các bạn trên con đường đến giảng đường đại học! Hãy truy cập thường xuyên để cùng luyện thi mỗi ngày nhé!

.

Đề xuất liên quan đến "xxx" đã xuất bản 

Bạn muốn tìm kiếm gì khác không?